Cách sử dụng if else python chi tiết từ A – Z kèm ví dụ

Khi lập trình, câu lệnh if else python là một trong những cấu trúc quan trọng mà anh em cần biết. Chúng ta sử dụng câu lệnh này để chương trình thực hiện hoạt động nào đó khi điều kiến nhất định được đáp ứng.

Ví dụ, chương trình chấm điểm (Tốt, Khá, Trung bình) cho học sinh, dựa trên điểm thi:

• Điểm thi cao hơn 8 -> Xếp hạng loại tốt
• Điểm thi nằm khoảng từ 6,5 – 8 -> Xếp hạng loại khá
• Điểm thi khoảng từ 5 – 6,5 -> Xếp hạng trung bình

Dưới đây là cấu trúc của câu lệnh if else python:

Câu lệnh if else python hỗ trợ các điều kiện logic cơ bản trong toán học như:

• Điều kiện bằng: a == b
• Điều kiện không bằng nhau: a !=b
• Nhỏ hơn: a < b
• Lớn hơn: a > b
• Nhỏ hơn hoặc bằng: a <= b
• Lớn hơn hoặc bằng: a >=b

Bạn có thể sử dụng câu lệnh if else python này theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng của bạn.

Ví dụ về cách dùng câu lệnh if else python

In kết quả so sánh giữa 2 số a và b:

a = 33
b = 200
if b > a:
  print("b is greater than a")

Trong ví dụ trên, mình đang dùng 2 biến là a và b:

• Gán cho a giá trị là 33
• Gán cho b giá trị là 200

Câu lệnh if else sẽ kiểm tra xem giá trị của b có lớn hơn a hay không, nếu có thì in ra dòng chữ “b is greater than a”.

Vì thực tế là 200 luôn lớn hơn 33, nên trên màn hình của chúng ta sẽ xuất hiện dòng chữ như đã ghi.

Thụt lề trong câu lệnh if else python

Lưu ý khi dùng câu lệnh if else python, bạn cần phải dùng thụt lề, bằng cách thêm một khoảng trống đầu dòng ở phần đầu câu lệnh nhé! Các ngôn ngữ lập trình khác có thể sẽ sử dụng dấu ngoặc nhọn để phân biệt.

Ví dụ, nếu bạn viết không có thụt lề như bên dưới thì chương trình sẽ báo lỗi:

Chương trình sau sẽ báo lỗi:
a = 33
b = 200
if b > a:
print("b is greater than a") # you will get an error

Elif

Bạn có thể hiểu Elif đơn giản như thế này: Nếu điều kiện trước đó không đúng, thì hãy thử điều kiện trong mục Elif này xem thử nhé!

Ví dụ về đoạn code sử dụng Elif:

a = 44
b = 44
if b > a:
  print("b is greater than a")
elif a == b:
  print("a and b are equal")

Vì a = b (đều bằng 44), nên điều kiện đầu tiên không đúng, chương trình bắt đầu kiểm tra điều kiện trong elif.

Vì Elif là điều kiện đúng => Màn hình sẽ in ra dòng text “a and b are equa”.

Còn trong trường hợp mình thay đổi giá trị của a và b thành như bên dưới, thì màn hình sẽ in ra dòng text “b is greater than a”:

a = 8
b = 44
if b > a:
  print("b is greater than a")
elif a == b:
  print("a and b are equal")

Else

Cái này cũng giống như là nếu điều kiện A xảy ra thì làm việc X, nếu không thì làm việc Y. Else là câu lệnh đại diện cho phần nếu không này.

Ví dụ:

a = 400
b = 54
if b > a:
  print("b is greater than a")
elif a == b:
  print("a and b are equal")
else:
  print("a is greater than b")

Trong câu lệnh trên, vì b không lớn hơn a, và b cũng không bằng a, nên chương trình sẽ hoạt động theo lệnh trong phần else và in ra dòng chữ “a is greater than b”.

Thực ra bạn có thể dùng if else python thoải mái mà không cần dùng đến elif, ví dụ:

a = 500
b = 32
if b > a:
  print("b is greater than a")
else:
  print("b is not greater than a")

Câu lệnh điều kiện ngắn

Nếu chỉ có một điều kiện, thì bạn có thể cho câu lệnh chỉ hành động thực thi lên ngang hàng với câu lệnh if như sau, để chương trình ngắn gọn hơn:

if a > b: print("a is greater than b")

Câu lệnh if else python ngắn

Nếu câu lệnh của bạn chỉ có 1 điều kiện if và một điều kiện else, bạn cũng có thể đặt chúng ngang hàng, ví dụ như:

a = 6
b = 620
print("A") if a > b else print("B")

Kỹ thuật viết code dạng này còn được gọi là toán tử bậc 3, hay còn gọi là biểu thức có điều kiện.

Ngoài ra, bạn cũng có thể viết các câu lệnh khác ở trên một dòng, ví dụ như vậy:

a = 330
b = 330
print("A") if a > b else print("=") if a == b else print("B")

Cách dùng if else python kết hợp các toán tử

Toán tử và (AND)

Đây là toán tử logic thường dùng trong các chương trình, ví dụ như kiểm tra xem a lớn hơn b không, và c lớn hơn a không. Chỉ khi 2 điều kiện này thỏa mãn thì mới thực thi hành động:

a = 231
b = 54
c = 523
if a > b and c > a:
  print("Both conditions are True")

Toán tử hoặc (OR)

Ví dụ: Kiểm tra a lớn hơn b không, hoặc a có lớn hơn c không? Chỉ cần 1 trong 2 điều kiện thỏa mãn thì sẽ thực thi hành động:

a = 231
b = 54
c = 523
if a > b and c > a:
  print("Both conditions are True")